Elimu iwakumbushe vijana faida na hasara za ukoloni ( na Mtemi Gervas Zombwe)

Hoja yangu tangu wiki iliyopita ni kuwakumbusha vijana kufahamu vyema historia yao hasa kuhusu ukoloni na athari zake, ili wajipange vyema kutumia fursa zilizopo na kuendeleza jamii zao.

Nilisema kuwa baada tu ya mkutano wa Berlin uliofanyika Ujerumani mwaka 1885, bara lote la Afrika liliwekwa chini ya utawala wa matapeli wastaarabu, wanaojulikana kama Wazungu kutoka Ulaya.

Mtemi Zombwe

Sababu za kuja kwao na kukalia maeneo yetu, akili zetu, na utamaduni wetu zilidhihirika pale walipoanzisha mifumo yao ya uzalishaji na ukusanyaji wa mapato na malighafi.

Nilitaja baadhi ya athari za ukoloni kuwa ni pamoja na mauaji makubwa, unyanyasaji, kupora utajiri wa Afrika, kugeuza Waafrika kuwa vibarua wa dezo, ukatili, dhuluma, kuvuruga akili za Waafrika na kuua mifumo ya viwanda na teknolojia iliyokuwa imeshamiri katika jamii zetu.

Mbinu walizotumia kufanikisha utii na kuvuruga akili za Waafrika ni kupandikiza dini za kigeni na mafundisho mchanganyiko, huku wakinyang’anya ardhi za Waafrika, kuwaua ama kuwatesa.

Waliendelea kuwapa utumwa wa kiakili na mitazamo duni ili washindwe kufikiri vizuri. Wakawahimiza wawapende maadui zao (ambao ni wao wazungu), wakawahimiza wasamehe saba mara sabini(ili usihesabu viboko ulivyopigwa jana ukiwa uchi).

Waafrika wakaambiwa mila zao ni za kishetani (ili wafuate mila za wazungu wawatawale kirahisi). Na wakacholewa sanamu ya shetani mweusi inayotisha sana. Lakini malaika-wazungu, mitume-wazungu, watakatifu-wote wazungu.

Waafrika wakaogopa! wakaacha mila zao njema wakabeba mzigo wa mila za kishenzi zilizopakwa manukato ya kila aina ili zinukie na zivutie. Hizi ndizo zinazowatesa dada zetu kutamani uzungu kwa kuchubua ngozi zao, kudharau asili yao na hata uumbwaji wao.

Kila cha mzungu ni chema hata kama ni kinyesi na kila cha Mwafrika ni kibaya. Hili likamomonyoa maadili ambayo hadi leo tunayajutia. Wao kicheko!

Hata wasomi wakipelekwa Ulaya kwenda kupata maarifa, hawarudi na maarifa. Wanarudi na utamaduni wa kizungu, ufisadi wa kizungu, dharau za kizungu na ulevi wa kizungu. Maarifa wanayaacha huko huko. Wanarudi vichwa vyeupe vimejaa uzungu-na tamaa ya utajiri pasipo kufanyakazi.

Ndiyo maana kwa sasa tuna utawala wa kizungu, mienendo ya kizungu, lugha za kizungu, dini za kizungu, miujiza ya kizungu, nguo za kizungu, vyombo vya kizungu, na magonjwa ya kizungu.

Pia utamaduni wa kizungu, nyimbo za kizungu, viboko vya kizungu, dawa za kizungu, ufisadi wa kizungu, rushwa ya kizungu, taabu za kizungu, umasikini wa kizungu, Mungu wa kizungu na manabii wa kizungu, matusi ya kizungu, hata uzinzi wa kizungu. Hizi ndizo tunu za ukoloni tulizoachiwa.

Yaliyo mema ya Waafrika yakapotea, yakadharauliwa, yakabezwa na mizigo ya laana ikavijaza vichwa vya Waafrika hao wachache waliokwenda sambamba na mdundo wa mafunzo ya wazungu. Babu zetu wengi walipinga; lakini mwenye nguvu mpishe.

Siyo kila kitu waliachofanya wakoloni ni kibaya kwa Waafrika. La hasha! Yako mambo mengine mazuri kuigwa kwa kuoainisha na mahitaji yetu.

Kwa mfano, jitihada ya kufikiri, kubuni na kufanyakazi kwa bidii ni jambo jema linaloweza kuigwa. Ona kwa sababu ya shida walizopata, walithubutu kuondoka kwao maelfu ya kilomita kuja Afrika ambako hawakukuta pamba wala dhahabu zilizokuwa tayari. Bali wakikuta misitu mikubwa mapori ya kutisha wanyama wengi na udongo wenye rutuba.

Tena mapori mengi Waafrika waliyatumia kama kivuli katika shughuli za unyago. Na misitu mingine ilitumiwa kama sehemu za ibada na matambiko ya jadi.

Lakini wao wakakata nyasi na miti.Wakabuni mashamba na uchimbaji wa madini yaliyokuwa chini ya ardhi, ambayo hata Waafrika wenyewe hatukuyajua kama yapo. Wakathubutu kuchimba na kulima, wakafanikiwa.

Hilo likawezekana wakazoa utajiri mkubwa wakapekeka kwao. Bado huko huko kwao hawakuiacha pamba sebuleni, bali wakabuni mitindo mbali mbali ya usokotaji wa nyuzi ambazo zilikuja kutumiwa kuunda nguo za kila aina zilizouzwa kwao, Asia, Amerika na pia kwetu Afrika.

Mpira uliolimwa Congo wakabuni matairi ya magari wakapata pesa. Shaba waliichukua kwa wingi pale Zambia na Kongo wakabuni nyaya za umeme wakafanikisha umeme ukawaka Waafrika tukafurahia. Je, bila kufikri haya yangewezekana?

Hata wanasayansi wengi waliogundua kanuni na fomula nyingi zilizotumika kutengenezea vitu kama magari, ndege hawakuwa na vyeti vingi, bali kufikiri, kuthubutu na kubuni ndiyo siri ya mafanikio. Walitumia muda wao mwingi kufikiri na kubuni kikamilifu hadi wakaibuka na manufaa hayo makubwa yaliyoibadili dunia hii.

Kina Isaac Newton, Charles Darwin, Plato,Faraday, Garileo, James Watt, Abbot Lambert na wengine wengi ni mifano ya wafikirivu wakubwa ulimwenguni. Je, hawa walikuwa na digrii ngapi hadi wakaweza kufikiri?

Wakati sisi tunaiga uzungu badala ya maarifa na ubunifu, wenzetu Wachina na Wahindi wanaiga maarifa na ubunifu. Wachina wanachukua karatasi wanapaka rangi, wanabuni aina za mikunjo na kukunja karatasi linakuwa ua.

Wanaleta kwetu kama maua ya gharama sana. Tunanunua! Tembelea kwenye masoko duniani kote, bidhaa za Wachina zimetawala masoko, kutokana na kazi za wabunifu na watu wanaothamini kazi na kufikiri.

chanzo. mwananchi